Nou, makkelijk is het niet om dat even snel samen te vatten. Daarom zal ik proberen om maar ergens mee te beginngen.
De aardappelteelt hier komt voornamelijk voor op de lichte grond:
- Zandgrond is de meest voorkomende grondsoort in Polen. In veel gebieden is bv. tarweteelt en suikerbietenteelt onrendabel. Hier groeit voornamelijk rogge die zelfs ook niet zulke fantastische opbrengsten geeft. Als alternatief telen de mensen daarbij aardappels. Dit is de enigste teelt die op deze grond nog financiele opbrengst van betekenis geeft.
-Opbrengsten op zandgrond zijn niet zo groot. Een collega(nederlander) gaf aan dat toen hij nog aardappels op zandgrond verbouwde, de maximale opbrengst op 33 ton/ha was (ondanks toepassen van westerse know-how); de grond kan het gewoonweg niet aan. Die collega teelt nu frietaardappels en haalt hier op de zware grond makkelijk opbrengsten van 55 ton/ha.
- Bij de mensen hier heerst de gedachte dat aardappels niet of nauwelijks met kunstmest mogen worden bemest: volgens hun worden de aardappels daarvan zwart van binnen en na het koken kunnen de aardappels ook snel zwart verkleuren (heb ik zelf nog nooit gezien). Bemesting met stalmest mag daarintegen wel (mijn mening: natuurlijk, aardappels houden wel van een bemesting met verse organische stof, maar de vorm waarin bv kali en fostaat voorkomt is dezelfde als in kunstmest).
- Het aardappelareaal van de gemiddelde aardappelboer weet ik niet precies, maar ik denk dat 2 ha een redelijke gedachte is. Bij rooien en verdere behandeling is veel handwerk nodig (vaak familieaangelegenheid). Veel jonge mensen verkiezen het werk in de stad (of buitenland) in plaats van hard werk op het land bij pa en ma of bij de buurman. De teelt wordt dus te arbeidsintensief.
- In plaats van in een geventileerde aardappelbewaarplaats worden veel aardappels opgeslagen in de kelder of in aardappelkuilen. Vroeger kocht de consument veel aardappels tegelijk in in het najaar. Nu modernere huishoudens: geen gesjouw met volle zakken, maar regelmatig een zakje uit de supermarkt.
- Het areaal gepoot met gecertificeerd pootgoed bedraagt ongeveer 4%
van het totaal. Pootgoed voor het volgende jaar bestaat uit het uitrapen van de kleine aardappeltjes die niet naar de winkel gaan. Het spreekt voor zich dat zo'n pootaardappel ook niet de behandeling krijgt die het zou horen te krijgen(bewaaromstandigheden).
Waarom niet op kleigrond?
- geen traditie, hooguit enkele are voor eigen gebruik. Als je mensen verteld dat je ook aardappels op kleigrond kan verbouwen (inclusief flinke bemesting) kijken ze je ongeloofwaardig aan (ik zie in hun ogen dat ze denken dat er bij mij een steekje los zit). Hier ben ik dan ook maar mee gestopt: je moet ze vertellen wat ze willen horen.
Mensen worden door onwetendheid niet gestimuleerd om een andere manier te proberen(het gaat zo toch ook???)
- Op zandgrond pootbedbereiding met cultivator: pootmachine met aanaardploegen maken direct een hoge rug. Dit doen ze ook zo op de kleigrond: gevolg weet je dan wel. Grote natte kluiten die later betonhard worden in de zon, valt machinaal niet te rooien; als alles kluit is met als uitzondering een aardappel er tussendoor(rooibeschadiging). Rooien gaat dan meestal zo: rooien met de 'voorraadrooier" (pakt de rug op en gooit hem na een kort zeefkettingkje weer op de grond). Aardappels vervolgens met de hand oprapen en met emmer op de wagen legen.
Natuurlijk zijn er wel bedrijven die de teelt grootschalig en deskunkig aanpakken. Bovenstaande is vanzelfsprekend van toepassing. Deze leveren vooral aan supermarktketens en groothandelaren.
Relatief klein areaal is in gebruik voor bv. patat- of chipsindustrie. Het aantal frituurpannen per huishouden is (helaas) hier nog niet zo groot als in Nederland.
En als ik hier de verhalen hoor hoe verwerkende industrie met hun toeleveranciers om kan gaan, kunnen ze ondanks mooie beloftes mij nog niet warm krijgen om voor hun te telen!!
Oei, oei oei,
Natuurlijk zal ik vast wel het een en ander vergeten zijn, maar mijn ogen beginnen al wat kleiner te worden. Laat maar horen als je iets niet helemaal begrijpt.
Denk eraan, met bovenstaande wil ik niemand beledigen. Mijn excuses daarvoor als iemand zich aangesproken voelt.
Groetjes, Ron
